Moja Irlandia...

Hmmm... Jeďż˝li chodzi o Irlandiďż˝, to jest dla mnie jak ten jedyny mďż˝czyzna w ďż˝yciu. To znaczy wraca siďż˝ do niej, myďż˝li siďż˝ o niej, nie chce siďż˝ jeďż˝dziďż˝ gdzie indziej. Ale siďż˝ jeďż˝dzi. ďż˝eby przekonaďż˝ siďż˝, ďż˝e i tak siďż˝ do niej wrďż˝ci. O Irlandii napisaďż˝am teďż˝ dwa felietony, z tych zamieszczonych tutaj, „Lepiej smurfn�� i straciďż˝...” i „Nie jedďż˝ tam”. Juďż˝ tam jest trochďż˝ wiadomoďż˝ci o tym kraju. Wiadomoďż˝ci przedstawionych oczywiďż˝cie tendencyjnie, subiektywnie, bezkrytycznie. Bo jak inaczej opisaďż˝ coďż˝, w czym siďż˝ jest zakochanym?

Pierwszy raz pojecha�am do Irlandii niepewna, ale z jakim� podekscytowaniem tym, �e wracam do Domu. �e znajd� Dom. D�wiga�am ten sw�j wi�kszy ode mnie plecak, wysiad�am w Dublinie i potem ju� posz�o jak zwykle u mnie - gdzie oczy ponios�. Tym, kt�rzy jad� do Irlandii i zatrzymuj� si� w�a�nie na Dublinie, chc� poradzi�, �eby si� nie wyg�upiali. To jakby z komiks�w o Tytusie, Romku i A’Tomku obejrze� tylko ok�adk�.

Ja szukaďż˝am dokďż˝adnie. Przeszďż˝am gďż˝ry, ��ki i mokradďż˝a. Zgubiďż˝am siďż˝ w lasach i na skalistym pustkowiu. Jechaďż˝am caďż˝ym zachodnim wybrzeďż˝em autostopem, spaďż˝am w schroniskach i u spotkanych w pubach ludzi, zajrzaďż˝am do wiďż˝kszoďż˝ci maďż˝ych sklepikďż˝w i dotknďż˝am wszystkich napotkanych celtyckich obeliskďż˝w, starych krzyďż˝y na cmentarzach. Wywiaďż˝ mnie wiatr na wskroďż˝ i na przekďż˝r myďż˝lom, zostaďż˝am uwiďż˝ziona na wyspie, z ktďż˝rej ��dka odpďż˝ywa jak siďż˝ sztorm uspokoi, czyli po kilku dniach. Mieszkaďż˝am w latarni morskiej i na jachcie byďż˝ego premiera Irlandii, krzyczaďż˝am w pubach na meczach przeciw Anglii, upijaďż˝am siďż˝ mocnďż˝ irish coffe, pďż˝ywaďż˝am z delfinem w zatoce Dingle... Nie twierdzďż˝, ďż˝e to jedyny sposďż˝b podrďż˝owania, albo najlepszy. Mďż˝wiďż˝ tylko, ďż˝e ďż˝eby posmakowaďż˝ choďż˝ kďż˝s prawdziwego ďż˝ycia w tym kraju dobrze jest siďż˝ w nim zgubiďż˝, przechodziďż˝ tyle razy obok sklepiku pani O’Connor, aďż˝ i do ciebie powie „Dzieďż˝ dobry, ďż˝adny mamy dzieďż˝, nieprawdaďż˝? Moďż˝e kupisz sďż˝oik miodu? ďż˝wieďż˝utkiego?”

Postanowi�am pojecha� sobie wzd�u� wybrze�a, z Dublina na po�udnie, do Cork, potem powoli w g�r� przez hrabstwo Kerry, do p�wyspu Dingle a potem do hrabstwa Clare. Po drodze na wyspy Aran wst�pi�am oczywi�cie do Doolin, mini miasteczka, kt�re jest s�ynne ze wspania�ej irlandzkiej muzyki, sp�dzi�am jaki� czas na klifach Moher a po wyspach Aran kolorowe miasto Galway i wreszcie... cel: dramatyczne, najwy�sze klify Europy, w Donegal. P�noc wyspy. A po drodze wiele ma�ych miasteczek i wiele przyg�d.
Ca�a ta podr� rozci�gn�a si� na cztery wizyty w Irlandii po kilka tygodni.

Cork jest ciekawym miastem je�li kto� lubi monumentalne, pi�kne budowle, rzek� w �rodku miasta i mn�stwo dobrych pub�w. I festiwal jazzowy we wrze�niu.

Ale prawdziwym cudem jest P�tla Kerry. Bez samochodu trudno to zwiedzi�, ma 170 km, ale zawsze mo�na liczy� na autostop, albo wynaj��, je�li nie boli was ruch lewostronny.
To mieszanina g�r, jezior i las�w tak malownicza, �e mo�na zwariowa�. Warto po�wi�ci� na te w�dr�wki wi�cej czasu, niekt�re trasy mo�na zrobi� rowerem.

A nast�pnym punktem nie do omini�cia jest p�wysep Dingle. Czyta�am, �e to najwi�ksze i w�a�ciwie ostatnie zag��bie Gealtach, rdzennych, tradycyjnych Irlandczyk�w, gdzie niekt�rzy ludzie nawet nie m�wi� po angielsku. Albo m�wi� w irish mi�dzy sob�. Gdzie rybacy wierz� w syreny i duchy, ale nie chc� o nich rozmawia�, �eby im nie dokucza�y. Gdzie kr��� do dzi� legendy opowiadane sobie z pokolenia na pokolenie.
W Dingle zosta�am naprawd� d�ugo... Ca�y p�wysep jest przepi�kny, g�ry majestatyczne, ocean czasem wida� po obu stronach, drogi kr�c� si� w�r�d szczyt�w. Wida� z niego ostre, dzikie, skaliste wyspy Skellig. A spacer, ca�odniowy oczywi�cie, prze��cz� Connor to prze�ycie du�ej skali. Mi�dzy masywami g�r cz�owiek si� czuje jak niewa�ny paproszek. A i widok na dwie strony p�wyspu, na ocean, jest nieziemski, cho� ziemski.
Kiedy odpoczywa�am po zmaganiach z wiatrem, na kt�rym mo�na si� w�a�ciwie k�a��, tak dmie, nagle dotar�y do mnie przepi�kne d�wi�ki. Na ��ce nieopodal jaki� pastuszek zdaj� si�, gra� sobie na dziwnym instrumencie, jakby ma�ej harfie, wydawa�o to d�wi�ki jak drumla. Gdybym si� �le czu�a tego dnia, pomy�la�abym, �e oto umar�am i jestem w niebie.

Na ko�cu p�wyspu, dok�d prowadzi wietrzna droga otwarta na ocean (kt�r� akurat przemierzy�am rowerem, co mnie omal nie zamordowa�o) s� zapieraj�ce dech w piersiach wysuni�te w ocean �apy ska�, Slea Head, a na horyzoncie wyleguj� si� wyspy Blasket, jak �pi�ce wieloryby.
To na nie patrzy� Byron pisz�c co mia� do napisania. Nie dziwie si�, trudno od nich oderwa� wzrok. I trudno si� do nich dosta� z powodu skalistych brzeg�w. A jednak dopiero w latach 50- tych ostatni mieszka�cy wynie�li si� z Blasket. A �ycie mieli tam twarde, wietrzne, surowe, zimne. Bez pr�du. W kamiennych chatkach, kt�re tak teraz zachwycaj�.
Kiedy tak medytowa�am siedz�c na trawie i uwa�aj�c, �eby mnie wiatr nie zwia� do morza, podszed� do mnie powa�ny starszy pan, dziadek o pooranej wiatrem twarzy i zapyta� o co�. W j�zyku gealic! Cudowne. Nic nie rozumia�am, on nie rozumia� po angielsku i tak pogaw�dzili�my sobie a sko�czy�o si� to ogl�daniem albumu ze zdj�ciami jego wnuk�w i przodk�w. Przy herbacie z mlekiem w jego starym domu otoczonym wiatrem i wsz�dobylskimi owcami.

Ta herbata z mlekiem to typowy nap�j w Irlandii. Ju� nie wspominaj�c o okropnych �niadaniach, kt�re, podobnie jak w Anglii, s� t�uste, zawieraj� bekon, fasol� i inne jajecznice.

W Dingle jest z 50 pubďż˝w. A uliczek niewiele. I piďż˝kna, maďż˝a przystaďż˝. W pubie urzďż˝dzonym w miejscu po starym sklepie z trzewikami, ktďż˝re jeszcze siďż˝ wa��sajďż˝ po pďż˝kach, spotkaďż˝am kapitana Cronina. Akurat przybyďż˝ z morza statek peďż˝en rozďż˝piewanych marynarzy stďż˝sknionych za piwem pitym na staďż˝ym podďż˝oďż˝u. ďż˝piewom prawdziwych szant, taďż˝czeniu na stoďż˝ach i rozlewaniu piwa nie byďż˝o koďż˝ca. A kapitan pďż˝ywaďż˝ jachtem premiera Irlandii, prywatnie, stďż˝d moje przygody pďż˝niejsze. Opisane w felietonie. A iluďż˝ historii (przy herbacie z mlekiem) siďż˝ nasďż˝uchaďż˝am o wyprawach morskich, o dalekich krajach, o tradycjach Irlandii...Kaďż˝dego ranka, od „mojego” kapitana, kiedy mieszkaďż˝am na jachcie „Celtic Mist”. Budziďż˝am siďż˝ rano, zawsze za pďż˝no, bo on juďż˝ oczywiďż˝cie siedziaďż˝ sobie pachnďż˝cy, elegancki, czytaďż˝ gazetďż˝ i popijaďż˝ herbatďż˝ z mlekiem ubijajac fajkďż˝. Kiedy pojawiaďż˝am siďż˝ w drzwiach kajuty, niezmiennie uprzejmym gďż˝osem pytaďż˝ ďż˝"Tea with milk?". A potem te opowieďż˝ci.

Pewnego ranka ja postanowi�a zrobi� mu herbat� z mlekiem. Zadowolona siedz� i czekam. Wychodzi z kapita�skiej kajuty a ja do� "Tea with milk?". U�miechn�� si�. Wypili�my. Po kilku minutach kapitan m�wi�"Bardzo dziekuje, to by�o mi�e, ale�um�wmy si�,��e to ja b�de jednak robi� herbat� z mlekiem, bo�wol� to, ni� mleko z herbat�".��

Dingle sďż˝ynie teďż˝ z wďż˝asnego delfina. A imiďż˝ jego - Funghi. Aha, jego teďż˝ opisaďż˝am, w felietonie pt.” Jak ludzie”. Jakby ktoďż˝ miaďż˝ ochotďż˝.
A jaka to zabawa i rado�� patrze� jak Funghi bryka, rano i po po�udniu. Skacze sobie i figluje na tle zachodz�cego s�o�ca. Cieszy si�, �e �ycie jest. Chyba.
Kiedy mieszka�am z kolei kilka dni w latarence morskiej nad urwiskiem, pewnego wieczoru zosta�am wyci�gni�ta na pop�ywanie. Wrzesie�, Irlandia swoj� drog� ciep�ym krajem nie jest, ale co, ja nie pop�ywam? Warto by�o, bo delfin akurat mia� ochot� si� zabawi� i p�ywa� bardzo blisko. I �ypa� okiem. I pryska�. Fale by�y du�e i ci�gn�y w g��b oceanu, wi�c po kilkunastu minutach tych prze�y� wype�z�am. Ale potem musia�am poi� si� r�nymi rozgrzewaj�cymi napojami i le�e� pod 7-ioma, s�ownie - siedmioma, ko�drami i kocykami. By�am wyzi�biona jak nigdy wcze�niej. Czu�am jakbym by�a zbudowana z kawa�ka lodu. A trz�s�am si� jak traktor. Ale ile szcz�cia.
A potem w nocy, w pubie, kominek z weso�ym ogniem, kt�ry suszy wilgo� od oceanu, irish coffe, bardzo mocna. Ta�ce. Irlandzkie, tradycyjne ta�ce. Te z r�kami opuszczonymi wzd�u� cia�a, tupi�cymi stopami, w parach ale i grupowe, do �ywej, porywaj�cej muzyki irlandzkich b�bn�w, skrzypiec, dud lub kobzy (ta bardziej szkocka). Oni naprawd� kochaj� muzyk�, taniec, granie. Ka�dego wieczora spotykaj� si� w pubach i graj�, graj�...
Magia, muzyka, serdeczno��. Dlatego wyczu�am, �e znajd� w Irlandii Dom.

A zamki? Ruiny? Malownicze widoki? Jest ich tam niezliczona liczba. To nie jest przesadzone. W wielu zamkach mieszkaj� prywatni w�a�ciciele. Zazdroszcz� im szczerze.
Irlandia, to jeden z niewielu kraj�w, w kt�rym lubi si� Polak�w. Jeste�my do siebie podobni. Historycznie, temperamentem, zami�owaniem do alkoholu, z tym, �e oni pij� swego Guinessa. Polecam tzw. baby guiness. To dla kobiet, s�odki, pyszny mix, ciemny i z bia�� piank� na wierzchu. Wygl�da jak ma�y guinesik.

Wyspy Aran. Ze �ladami starszymi ni� piramidy. Ca�e wyspy s� poci�te tajemniczymi murkami z kamieni. Ci�ko si� tam spaceruje na przestrza� przez pola, bo trzeba si� wspina� na te murki, ale mo�na. I dochodzi si� do s�ynnych ruin fortu nad oceanem i do starej osady sprzed tysi�cy lat, wida� wszystko, a� szacunek nie pozwala g�o�niej odetchn��. Mistyczne wielce to miejsca. Dzi�ki temu, �e wsz�dzie tam myszkowa�am sama, mog�am rozkoszowa� si� cisz� albo rykiem oceanu. I Wam te� to, w miar� mo�liwo�ci, polecam. Cisz�, nie samotne podr�owanie, bo rozumiem, �e nie ka�dy to lubi. Nocne hulanki w pubach to ju� inna, grupowa historia. Ale nast�pnego dnia znowu mog�am zwin�� si� o �wicie i pojecha�, gdzie oczy lub autostop poniesie. Jeszcze zanim nowi znajomi si� obudz�...

I nie mog� nie wspomnie� o najwy�szych klifach Europy na p�nocy Irlandii, w hrabstwie Donegal. Je�li doje�d�a si� do nich samochodem, to pewnie wra�enie jest mniejsze.
Ja akurat dojecha�am do ostatniego miasteczka autobusem (�wietnie zorganizowane s� linie prywatne dalekobie�nych autobus�w. Niezawodne. I wsz�dzie prawie da si� dojecha�). Z autobusu wysiad�y na ostatnim przystanku tylko dwie osoby. Tam autobus zawraca� bo to ju� koniec �wiata. Wysiad�am ja i szczup�y ch�opak, jak si� okaza�o, Hiszpan. Jego angielski z hiszpa�skim akcentem by� prze�mieszny. Razem poszli�my szuka� noclegu, a nast�pnego dnia - wspina� si� na najwy�sze, spadaj�ce pionowo w ocean klify.
Piechotďż˝ doszliďż˝my do nich po dďż˝ugim marszu. Potem byďż˝ czas wspinaczki. On byďż˝ lepszy, niestety. Ale dzielnie broniďż˝am polskiego honoru. Przeďż˝yďż˝am tam pierwszy w ďż˝yciu, na razie, moment sparaliďż˝owania strachem. Wysoko�� byďż˝a potworna, w dole chmurki i ledwie sďż˝yszalny ocean, statki jak pudeďż˝ka zapaďż˝ek... A spacer szczytem klifďż˝w rďż˝nej byďż˝ jakoďż˝ci, oj, rďż˝nej. Jest moment nazwany One Man’s Path. ďż˝cieďż˝ka Jednego Czďż˝owieka. ďż˝ywej duszy prďż˝cz nas tam nie byďż˝o, niewielu chďż˝tnych. Ale ta nazwa od szerokoďż˝ci. Wďż˝sko, pod gďż˝rďż˝ i po jednej stronie ocean w dole daleko, daleko... A po drugiej rozpoďż˝cieraďż˝a siďż˝ malowniczo Irlandia po prostu. Kiedy zagalopowaďż˝am siďż˝ do poďż˝owy drogi, oczywiďż˝cie pomagajďż˝c sobie rďż˝kami, nagle dotarďż˝a do mnie ďż˝wiadomo��, ďż˝e nie mam siďż˝ przecieďż˝ czego zďż˝apaďż˝, ďż˝e gdyby powiaďż˝ silniejszy wiatr, ďż˝e gospodyni ostrzegaďż˝a, ďż˝e z klifďż˝w do oceanu kilka dni temu spadďż˝a studentka z Niemiec, nie byďż˝o czego ratowaďż˝ a i tak by nie byďż˝o jak przy tak skalistym brzegu... A najgorsze byďż˝o to, ďż˝e NA PEWNO nikt mi tu nie pomoďż˝e. Bo jak. Tu siďż˝ mieďż˝ci tylko jeden czďż˝owiek. One Man’s Path. Helikopter? Bzdura. Nie tutaj. Te wszystkie myďż˝li przebiegďż˝y mi przez gďż˝owďż˝ w ciďż˝gu sekundy i poczuďż˝am jak kamieniejďż˝. Sparaliďż˝owaďż˝o mnie. Nie da siďż˝ tego opisaďż˝, ale poczuďż˝am, ďż˝e lubiďż˝ ďż˝ycie. I ďż˝e niestety mogďż˝ liczyďż˝ tylko na siebie. Jak zawsze. Pomyďż˝laďż˝am teďż˝, ďż˝e nie zejdďż˝ tďż˝dy. Nie do doďż˝u! Drugi raz tego nie zniosďż˝. Pytam wiďż˝c Hiszpana, ktďż˝ry dotarďż˝ juďż˝ na szczyt od ktďż˝rego byďż˝am jakieďż˝ 10 metrďż˝w: "Are you SURE there is another way out somewhere? „ Czy NA PEWNO widzi jak�� innďż˝ drogďż˝ zejďż˝cia. Mďż˝j gďż˝os byďż˝ rzeczowy i spokojny. „Yes”. Odpowiedziaďż˝. Trwaďż˝o to kilkanaďż˝cie sekund, ale pamiďż˝tam to uczucie i tďż˝ ďż˝wiadomo��, jak moďż˝na byďż˝ o krok od koďż˝ca.

Widok stamt�d by� nie do opisania. Chmury p�yn�y nam prosto w twarz. Powietrze pachnia�o wysoko�ci� i oceanem.
Ostatnio czyta�am czyj�� relacj� z Irlandii, w kt�rej pisano, �e wej�cie do fortu i do ruin i na Klify Moher jest p�atne. Nie chce mi si� w to wierzy�. Je�li tak si� sta�o, to by� mo�e wygrywa rozs�dek, ale przegrywa si� ten dziki klimat.
Poza tym relacja ta by�a rzeczowa i pozbawiona g��bi poszukiwa� ducha tych miejsc.
Ale kaďż˝dy widzi tyle ile chce. To tak jak z moim znajomym, ktďż˝ry po powrocie z Wenecji powiedziaďż˝ krďż˝tko - „Mokro i ďż˝mierdzi”.

O Irlandii mog�abym bez ko�ca. Ale je�li chodzi o konkrety, to, najpro�ciej m�wi�c, mo�na tam znale�� czyste powietrze, �yczliwych ludzi, muzyk�, ma�e, urocze miasteczka, zamki, ruiny, cmentarzyska celtyckie, pe�no owiec, piwo, gro�ny, zimny ocean, pyszne marchwiowe ciasto, rude, �adne kobiety i silnych m�czyzn. A najgorsze, �e r�wnie� tam, jak na ca�ym �wiecie, wkrada si� nowoczesno��. W wi�kszych miastach ju� nie do zniesienia. Ale jeszcze mo�na zd��y�. Je�li kto� chce.